Jak uprzedzenia poznawcze wpływają na sposób myślenia i działania

Spis treści

Stronniczość poznawcza to systematyczny błąd w myśleniu, który pojawia się, gdy ludzie przetwarzają i interpretują informacje w swoim otoczeniu, wpływając na ich decyzje i osądy. ¹

Ludzki mózg jest potężny, ale podlega ograniczeniom. Błędy poznawcze są często wynikiem prób mózgu uproszczenia przetwarzania informacji. Uprzedzenia często działają jak praktyczne zasady, które pomagają zrozumieć świat i podejmować decyzje stosunkowo szybko.

Niektóre z tych uprzedzeń są związane z pamięcią. Sposób, w jaki zapamiętujesz wydarzenie, może być stronniczy z wielu powodów, a to z kolei może prowadzić do stronniczego myślenia i podejmowania decyzji.
Inne błędy poznawcze mogą być związane z problemami z uwagą. Ponieważ uwaga jest zasobem ograniczonym, ludzie muszą wybierać to, na co zwracają uwagę w otaczającym ich świecie.

Z tego powodu subtelne uprzedzenia mogą wkradać się i wpływać na sposób, w jaki widzisz i myślisz o świecie.

Pojęcie błędu poznawczego zostało po raz pierwszy wprowadzone przez badaczy Amosa Tversky’ego i Daniela Kahnemana w 1972 roku. Od tego czasu badacze opisali wiele różnych typów błędów poznawczych, które wpływają na podejmowanie decyzji w wielu obszarach, w tym na zachowania społeczne, poznanie, ekonomię behawioralną , edukacja, zarządzanie, opieka zdrowotna, biznes i finanse.

Błąd poznawczy a błąd logiczny

Ludzie czasami mylą błędy poznawcze z błędami logicznymi, ale to nie to samo. Błąd logiczny wynika z błędu w logicznej argumentacji, podczas gdy błąd poznawczy jest zakorzeniony w błędach w przetwarzaniu myśli, często wynikających z problemów z pamięcią, uwagą, atrybucją i innymi błędami umysłowymi.

Skąd wiesz, że masz uprzedzenia poznawcze?

Każdy wykazuje błąd poznawczy. Być może łatwiej będzie to dostrzec u innych, ale ważne jest, aby wiedzieć, że jest to coś, co wpływa również na Twoje myślenie. Niektóre oznaki wskazujące, że możesz być pod wpływem pewnego rodzaju uprzedzeń poznawczych, obejmują:

Zwracaj uwagę tylko na wiadomości, które potwierdzają Twoje opinie
Obwinianie czynników zewnętrznych, gdy sprawy nie układają się po Twojej myśli
Przypisywanie sukcesów innych ludzi szczęściu, ale przypisywanie sobie zasług za własne osiągnięcia
Zakładając, że wszyscy inni podzielają Twoje opinie i przekonania
Dowiedz się trochę o danym temacie, a następnie załóż, że wiesz wszystko na ten temat

Kiedy dokonujesz osądów i podejmujesz decyzje na temat otaczającego cię świata, lubisz myśleć, że jesteś obiektywny, logiczny i zdolny do przyjęcia i oceny wszystkich dostępnych informacji. Niestety, te uprzedzenia czasami nas wytrącają z równowagi, prowadząc do złych decyzji i złych ocen.

„Jednym z największych wyzwań związanych z błędami poznawczymi jest to, że często trudno jest rozpoznać nasze własne uprzedzenia lub uprzedzenia innych osób w naszym otoczeniu” – mówi licencjonowany psycholog David Susman. „Ponadto chociaż być może uda nam się ostatecznie zidentyfikować niektóre z naszych najczęstszych błędów poznawczych, znacznie trudniejszym zadaniem jest pomóc innym wykryć i zmienić ich błędy”.

Jednym z największych wyzwań związanych z błędami poznawczymi jest to, że często trudno jest rozpoznać nasze własne uprzedzenia lub uprzedzenia innych osób w naszym otoczeniu.

— DAVID SUSMAN, Dr

Rodzaje błędów poznawczych

Dowiedz się więcej o kilku najczęstszych typach błędów poznawczych, które mogą zniekształcać Twoje myślenie.

Stronniczość aktora-obserwatora : Jest to tendencja do przypisywania własnych działań przyczynom zewnętrznym, podczas gdy zachowania innych ludzi przypisują przyczynom wewnętrznym. Na przykład przypisujesz swój wysoki poziom cholesterolu genetyce, podczas gdy u innych uważasz, że ma go wysoki poziom z powodu złej diety i braku ruchu.
Stronniczość zakotwiczenia : Jest to tendencja do nadmiernego polegania na pierwszej informacji, której się uczysz. Na przykład, jeśli dowiesz się, że średnia cena samochodu ma określoną wartość, uznasz, że każda kwota poniżej to dobra okazja, być może nie będziesz szukać lepszych ofert. Możesz wykorzystać to nastawienie, aby ustalić oczekiwania innych, kładąc na stole pierwszą informację do rozważenia.
Nastawienie uwagi : Jest to tendencja do zwracania uwagi na pewne rzeczy, jednocześnie ignorując inne. Na przykład podejmując decyzję o zakupie samochodu, możesz zwrócić uwagę na wygląd zewnętrzny i wnętrze, ale zignorować historię bezpieczeństwa i przebieg paliwa.
Heurystyka dostępności : przywiązuje większą wagę do informacji, które szybko przychodzą Ci do głowy. Dajesz większą wiarę tym informacjom i masz tendencję do przeceniania prawdopodobieństwa i prawdopodobieństwa wystąpienia podobnych rzeczy w przyszłości.
Błąd potwierdzenia : faworyzuje informacje, które są zgodne z Twoimi obecnymi przekonaniami i pomija dowody, które nie są z nimi zgodne.
Efekt fałszywego konsensusu : Jest to tendencja do przeceniania stopnia, w jakim inni ludzie się z tobą zgadzają.
Trwałość funkcjonalna : Jest to tendencja do postrzegania obiektów jako działających tylko w określony sposób. Na przykład, jeśli nie masz młotka, nigdy nie weźmiesz pod uwagę, że dużym kluczem można również wbić gwóźdź w ścianę. Możesz myśleć, że nie potrzebujesz pinezek, ponieważ nie masz tablicy korkowej, na której możesz przypinać różne rzeczy, ale nie zastanawiasz się nad ich innymi zastosowaniami. Może to rozciągać się na funkcje ludzi, na przykład nieświadomość, że osobisty asystent ma umiejętności potrzebne do pełnienia roli przywódczej.
Efekt aureoli : Twoje ogólne wrażenie na temat danej osoby wpływa na to, jak się czujesz i myślisz o jej charakterze. Dotyczy to szczególnie atrakcyjności fizycznej wpływającej na to, jak oceniasz inne cechy.
Efekt dezinformacji : Jest to tendencja, że informacje powstałe po zdarzeniu zakłócają pamięć o pierwotnym wydarzeniu. Łatwo jest wpłynąć na swoją pamięć pod wpływem tego, co słyszysz o wydarzeniu od innych. Znajomość tego efektu doprowadziła do nieufności do informacji naocznych świadków.
Stronnictwo optymistyczne : to nastawienie prowadzi cię do przekonania, że jesteś mniej narażony na nieszczęścia i masz większe szanse na osiągnięcie sukcesu niż twoi rówieśnicy.
Nastawienie na egoizm : Jest to tendencja do obwiniania sił zewnętrznych, gdy dzieją się złe rzeczy, i przypisywania sobie uznania, gdy dzieją się dobre rzeczy. Na przykład, gdy wygrywasz rozdanie w pokerze, jest to spowodowane twoją umiejętnością czytania innych graczy i znajomością szans, natomiast przegrywanie jest spowodowane złym rozdaniem.
Efekt Dunninga-Krugera : Dzieje się tak, gdy ludzie wierzą, że są mądrzejsi i zdolni, niż są w rzeczywistości. Na przykład, gdy nie potrafią rozpoznać własnej niekompetencji.

Czasami wiele uprzedzeń może odgrywać rolę w wpływaniu na Twoje decyzje i myślenie. Na przykład możesz błędnie zapamiętać jakieś wydarzenie (efekt dezinformacji) i założyć, że wszyscy inni pamiętają to samo na temat tego, co się wydarzyło (efekt fałszywego konsensusu).

Błędy poznawcze, które zniekształcają Twoje myślenie

Co powoduje błąd poznawczy?

Gdybyś przy podejmowaniu decyzji musiał rozważyć każdą możliwą opcję, dokonanie nawet najprostszego wyboru zajęłoby dużo czasu. Ze względu na samą złożoność otaczającego Cię świata i ilość informacji w otoczeniu, czasami konieczne jest skorzystanie z pewnych skrótów myślowych, które pozwalają na szybkie działanie.

Błędy poznawcze mogą być spowodowane wieloma różnymi czynnikami, ale to właśnie te skróty myślowe, zwane heurystykami , często odgrywają główną rolę. Chociaż często mogą być zaskakująco dokładne, mogą również prowadzić do błędów w myśleniu.

Inne czynniki, które również mogą przyczyniać się do tych uprzedzeń:

Emocje
Indywidualne motywacje
Ograniczenia zdolności umysłu do przetwarzania informacji
Naciski społeczne

Stronniczość poznawcza może również wzrosnąć wraz z wiekiem z powodu zmniejszonej elastyczności poznawczej. ²

Dlaczego błędy poznawcze są złe?

Błędy poznawcze mogą prowadzić do zniekształconego myślenia. Na przykład na przekonania oparte na teorii spiskowej często wpływają różne uprzedzenia. ³ Ale nie wszystkie błędy poznawcze są złe. Psychologowie uważają, że wiele z tych uprzedzeń służy celom adaptacyjnym: pozwalają nam szybko podejmować decyzje. Może to mieć kluczowe znaczenie, jeśli mamy do czynienia z niebezpieczną lub zagrażającą sytuacją.

Oto przykład przydatnego błędu poznawczego: Załóżmy, że idziesz ciemną uliczką i zauważasz ciemny cień, który wydaje się cię śledzić. Stronniczość poznawcza może skłonić Cię do założenia, że jest to bandyta i że musisz jak najszybciej opuścić alejkę. Ciemny cień mógł być po prostu spowodowany flagą powiewającą na wietrze, ale poleganie na skrótach myślowych często może uchronić Cię przed niebezpieczeństwem w sytuacjach, gdy decyzje muszą zostać podjęte szybko.

Jak przełamać uprzedzenia poznawcze?

Badania sugerują, że trening poznawczy może pomóc zminimalizować błędy poznawcze w myśleniu. ⁴ Oto kilka rzeczy, które możesz zrobić, aby pokonać uprzedzenia, które mogą mieć wpływ na Twoje myślenie i podejmowanie decyzji:

Świadomość uprzedzeń : Zastanów się, jak uprzedzenia mogą wpłynąć na Twoje myślenie. W jednym z badań badacze przekazali opinie i informacje, które pomogły uczestnikom zrozumieć te uprzedzenia i ich wpływ na decyzje. Wyniki badania wykazały, że ten rodzaj treningu może skutecznie zmniejszyć skutki błędów poznawczych o 29%. ⁴
Uwzględnienie czynników wpływających na Twoje decyzje : Czy w grę wchodzą takie czynniki, jak nadmierna pewność siebie lub interes własny? Myślenie o wpływie na Twoje decyzje może pomóc Ci w dokonaniu lepszych wyborów.
Kwestionowanie swoich uprzedzeń : Jeśli zauważysz, że istnieją czynniki wpływające na Twoje wybory, skup się na aktywnym kwestionowaniu swoich uprzedzeń. Jakie czynniki pominąłeś? Czy nie przywiązujesz zbyt dużej wagi do niektórych czynników? Czy ignorujesz istotne informacje, ponieważ nie potwierdzają one Twoich poglądów? Myślenie o tych rzeczach i kwestionowanie swoich uprzedzeń może sprawić, że zaczniesz myśleć bardziej krytycznie.
Kwestionowanie uprzedzeń innych osób : Wskazywanie z szacunkiem uprzedzeń innych może również pomóc innym w bardziej krytycznym myśleniu, szczególnie jeśli nieświadomie działają lub mówią o swoich uprzedzeniach. „Nawet jeśli nie możemy zmienić uprzedzeń innych, pamiętaj, że mogą one odegrać rolę, gdy pokłócimy się z kimś, kto wydaje się mocno zakorzeniony w swoim punkcie widzenia” – wyjaśnia Susman. „Zamiast bezpośrednio konfrontować się z nimi w kwestii tego, jak bardzo są one niedokładne lub irracjonalne, często bardziej produktywne jest przedstawienie faktów i informacji w sposób niedyrektywny i poproszenie ich o rozważenie alternatywnego punktu widzenia lub jakiegoś kompromisu”.

Zmniejszenie błędu poznawczego może być również korzystne w leczeniu niektórych schorzeń psychicznych. Terapia modyfikacji uprzedzeń ^poznawczych (CBMT) to podejście terapeutyczne oparte na procesach mających na celu zmniejszenie błędu poznawczego. Ta forma terapii jest stosowana w leczeniu uzależnień, depresji i stanów lękowych.